​         พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำริว่า "...เมื่อได้ทรงสถาปนาตราช้างเผือกสนองพระเดชพระคุณสมเด็จพระบรมชนกนาถพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวแล้ว...ควรจะมีเครื่องราชอิสริยาภรณ์ในรัชกาลพระองคด้วยอีกอย่างหนึ่งให้เชิดชูเกียรติบ้านเมือง จึงโปรดให้ตรามงกุฎสยามขึ้น...." สำหรับพระราชทานพระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการ และผู้มีความชอบในราชการมากน้อยตามสมควร ทั้งเพื่อใช้ประดับในงานพระราชพิธีและในงานพิธีมงคล ทั้งที่เป็นงานของหลวงและราษฏร เป็นเครื่องเชิดชูพระเกียรติยศ และเป็นแบบอย่างธรรมเนียมอันดีงามของบ้านเมือง

          เมื่อแรกสร้างใน พ.ศ. ๒๔๑๒ เครื่องราชอิสริยาภรณ์มงกุฎสยามมีเพียง ๓ ชั้น ได้แก่ มหาสุราภรณ์ จุลสุราภรณ์ และภัทราภรณ์ ต่อมาใน พ.ศ. ๒๔๑๖ โปรดเกล้า ฯ ให้เพิ่มอีก ๒ ชั้น คือ มัณฑนาภรณ์ และวิจิตราภรณ์ และเปลี่ยนดวงตราห้อยสายสะพายมหาสุราภรณ์และจุลสุราภรณ์ซึ่งเดิมสลักโปร่งเป็นตัวอักษร มีช้างทรงเครื่องยืนแท่นอยู่ข้างล่าง เป็นดวงตาทรงกลมมีรูปพระจุลมงกุฎอยู่บนพารอง มีเครืองสูงสองข้างแวดล้อมด้วยแฉกกลีบบัว ๒ ชั้น