​   เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยูู่หัวทรงเจริญพระชนมพรรษาเข้าเขตเบญจเพสมงคล คือมีพระชนมพรรษาครบ ๒๕ พรรษา ใน พ.ศ. ๒๔๒๑ นับเป็นโอกาสพิเศษซึ่งควรจะประกอบกิจอันเป็นกุศลหรือพิธีอันเป็นมงคลตามคติความเชื่อของคนไทยตั้งแต่สมัยโบราณดังปรากฏเป็นตัวอย่างในรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแห่งกรุงศรีอยุธยา ซึ่งโปรดเกล้า ฯ ให้มีพระราชพิธีเบญจเพส ใน พ.ศ. ๒๑๙๙

     พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดเกล้า ฯ ให้สร้างพระอารามแห่งใหม่ ณ ริมคลองผดุงกรุงเกษม เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลสนองพระเดชพระคุณสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี พระบรมราชชนนี โดยพระราชทานนามว่าวัดเทพศิรินทราวาส ดังปรากฏในประกาศทรงบริจาคพระราชทรัพย์สร้างพระอาราม เมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๑ ความตอนหนึ่งว่า

      "...ขอประกาศแก่พระบรมวงศานุวงศ์และข้าทูลละอองธุลีพระบาทผู้ใหญ่ผู้น้อยและพระสงฆ์ซึ่งอยู่ในพระอารามนี้ ฤๅจะมาแต่จาตุรทิศทั้ง ๔ และชนชั้นปวงให้ทราบทั่วกันว่าพระอารามนี้ ได้ทรงพระราชดำริสถาปนาขึ้นใหม่โดยพระราชหฤทัยประกอบด้วยพระกตัญญูกตเวทิตาคุณเจริญรุ่งเรืองในพระบรมราชสันดานทรงระลึกถึงบุรพาธิการกิจ กรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์บรมราชชนนี ซึ่งเสด็จทิวงคตเสียแต่ในเวลาพระชนมายุตั้งอยู่ในปฐมวัย ยังมิได้ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลเป็นการใหญ่ในพระพุทธศาสนานั้นเป็นต้นเหตุ จึงได้ทรงบริจาคพระราชทรัพย์สร้างพระอารามนี้ฉลององค์สมเด็จพระบรมราชชนนี เป็นเหมือนกับท่านได้สร้างด้วยพระองค์ แล้วพระราชทานนามพระอารามนี้ว่าวัดเทพศิรินทราวาส อนุโลมตามพระนามสมเด็จพระบรมราชบรพการินี..."

     การสถาปนาวัดเทพศิรินทราวาส จึงนับเป็นการประกอบพระราชกุศลตามครรลองที่สมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงยกย่องดังปรากฏในพระไตรปิฎก พระอภิรรมปิฎก ธาตุกถา ปุคคลบัญญัติปกรณ์ ทุกนิทเทส ใจความโดยสรุปว่า "...ผู้รู้อุปการะที่ท่านทำแล้วและตอบแทน คือ กตัญญู รู้คุณท่าน กตเวที ตอบแทนหรือสนองคุณท่าน เป็นบุคคลหาได้ยากในโลก..."

​